Duszpasterstwo chorych w Brzozowie po roku 1992

Następcą ks. Zięby na stanowisku kapelana brzozowskiego szpitala został mianowany przez biskupa ordynariusza ks. Piotr Kreis. Rozpoczął on swoją posługę 1 lipca 1992 r. i pełnił ją przez okres czterech lat (do 18 sierpnia 1996 r.). W przeciwieństwie do swego poprzednika przyszło mu działać w odmiennej, o wiele bardziej sprzyjającej duszpasterstwu rzeczywistości politycznej. Znacznie korzystniejsza była też jego sytuacja „zawodowa”. Nie był on wikariuszem parafii, nie podlegał służbowo ks. Proboszczowi, do jego obowiązków należało wyłącznie sprawowanie opieki duszpasterskiej nad pacjentami szpitala. Dyrekcja szpitala przyznała mu jako pełnoetatowemu pracownikowi szpitala niewielkie mieszkanie służbowe w pawilonie F, nie musiał więc dochodzić na każde wezwanie z plebanii, lecz mógł stale przebywać na terenie szpitala. Ks. Piotr z miejsca przystąpił do organizacji życia duszpasterskiego w brzozowskim szpitalu wzbogacając je o nowe metody, formy i środki działania. To on właśnie wprowadził praktykę codziennej Mszy św. w kaplicy szpitalnej o godz. 1830. Termin celebracji był tak dobrany, by nie kolidował z harmonogramem pracy szpitala (wszystkie zabiegi oraz wizyty lekarskie kończyły się w tym czasie ok. godz. 1600) i by jak najwięcej pacjentów mogło w niej uczestniczyć. Uzyskał też zgodę ordynariusza na odprawianie w kapicy szpitalnej dwóch Mszy Św. w niedzielę (o 630 i 820), później podjął też starania zakończone sukcesem o zgodę na odprawianie trzeciej Eucharystii o godz. 1500. Działania ks. Kreisa miały na celu umożliwić spełnienie obowiązku niedzielnej Mszy św. nie tylko chorym, a również personelowi szpitala (Eucharystia o 630 – dla schodzących ze zmiany nocnej; 820, zmieniona później na 830 – dla pracujących na zmianie dziennej) oraz osobom odwiedzających pacjentów (1500). Ustalony przez niego porządek nabożeństw obowiązuje w kaplicy szpitalnej po dziś dzień. Zasługą ks. Piotra pozostaje również ustalenie harmonogramu pracy kapelana praktykowanego do dzisiaj w brzozowskim szpitalu. Około godz. 1500 codziennie, z wyjątkiem niedziel, rozpoczynał on obchód po salach szpitalnych spowiadając i udzielając sakramentu namaszczenia chorych. Po Mszy św. ok. godz. 1900 udzielał na salach Komunii św. Oczywiście w nagłych wypadkach śpieszył z posługą duszpasterską i sakramentalną o każdej porze dnia i nocy.

W pozostawionym po zakończeniu swej posługi „Sprawozdaniu Końcowym Duszpasterstwa Szpitalnego w Brzozowie za okres 1.07.1992 – 15.08.1996” zawarł on m.in. spis zasad postępowania kapelana szpitalnego. Według ks. Piotra kapelan winien pamiętać, że nie on, lecz lekarz jest najważniejszą osobą personelu szpitalnego, winien działać zatem dyskretnie i pod żadnym pozorem nie wolno mu zakłócać toku pracy szpitala. Bardzo ważnym odcinkiem działalności duszpasterskiej ks. Kreisa były dążenia do ściślejszego zintegrowania środowiska szpitalnego – zarówno chorych, jak i personelu medycznego – i zachęcenia go do pogłębienia swojej wiary i religijności, a także do podejmowania prac i zadań na rzecz szpitala, Kościoła i społeczeństwa. Już w styczniu 1993 r. zorganizował on przy brzozowskim szpitalu Duszpasterstwo Służby Zdrowia, w ramach którego wyodrębniły się z biegiem czasu: Grupa Biblijna (styczeń 1993 r.), Zespół Synodalny (grudzień 1993 – luty 1994), Klub Filmu Wartościowego (styczeń 1994 r.) oraz Zespół Charytatywny „Caritas” (luty 1994 r.). Celem działania Grupy Biblijnej była wspólna lektura wybranych tekstów Pisma Świętego, rozważanie ich, aby odkryć nowe wartościowe treści, które miałyby wpływ na kształtowanie się własnego życia. Spotkania członków Grupy (przeciętnie 11-12 osób) odbywały się w pierwszą niedzielę miesiąca i trwały z reguły od 90 do 120 minut. Miały one następujący przebieg: po modlitwie do Ducha Świętego i krótkim wprowadzeniu ks. Kapelana przekazującym dane potrzebne do zrozumienia fragmentu tekstu będącego przedmiotem rozważań, każdy z uczestników w ciszy i należnym skupieniu czytał zadany fragment, po czym ksiądz wyjaśniał niezrozumiałą terminologię i pomagał właściwie zinterpretować dany ustęp Biblii. W ostatniej części spotkania uczestnicy dzielili się spostrzeżeniami oraz formułowali wnioski i wskazówki odnośnie własnego życia. W planach ks. Kreisa Grupa Biblijna miała stanowić bazę dla tworzenia innych grup duszpasterskich i tak się po części stało. Sześć pielęgniarek – członkiń Grupy utworzyło Zespół Charytatywny „Caritas”. W momencie łączenia się Duszpasterstwa Służby Zdrowia w prace II Synodu Plenarnego na bazie Grupy Biblijnej powstała Biblijna Grupa Synodalna. Tworzyło ją dotychczasowe grono członkiń powiększone teraz o sześciu lekarzy należących do Zespołu Synodalnego. Członkowie Biblijnej Grupy Synodalnej postawili sobie za cel wnieść wskazania Pisma Św. nie tylko do życia własnego, ale również do swoich rodzin, miejsc pracy itp. Po odejściu ze szpitala ks. Kreisa Grupa powróciła do swej pierwotnej nazwy oraz formy działania.

Drugą inicjatywą, jaką ks. Piotr Kreis podjął w ramach duszpasterstwa służby zdrowia przy szpitalu w Brzozowie, był tzw. Zespół Synodalny utworzony w ramach II Synodu Plenarnego Diecezji Polskich (1991-1997) zainaugurowanego przez św. Jana Pawła II w czasie jego czwartej pielgrzymki do Polski. W Kościele rzymskokatolickim synodem plenarnym przyjęło się nazywać zgromadzenie biskupów, przedstawicieli duchowieństwa oraz wiernych świeckich (jedynie z głosem doradczym), obradujące na temat funkcjonowania Kościoła w danym państwie. Uczestnicy synodu dyskutują na temat nowych wyzwań w pracy duszpasterskiej, form i metod tej pracy odpowiadających duchowi czasu. W celu umożliwienia jak najszerszym rzeszom duchownych i świeckich wypowiedzenia się w sprawach Kościoła tworzy się w okresie trwania synodu plenarnego tzw. zespoły synodalne. Są to grupy ludzi liczące do 20 osób, działające za wiedzą i zgodą ordynariusza miejsca oraz wpisane do specjalnego rejestru prowadzonego przez Diecezjalną Komisję Synodalną, działającą przy Kurii Biskupiej. Do utworzenia zespołu synodalnego upoważnione są zgromadzenia zakonne, uczelnie katolickie, organizacje zrzeszające katolików świeckich, a także parafie. Ks. Piotr doprowadził do stworzenia takiego zespołu również przy Duszpasterstwie Służby Zdrowia w Brzozowie i uzyskał dlań aprobatę ze strony władzy kościelnej. W jego skład weszło sześciu lekarzy i dwie pielęgniarki. Działał on od 25 lutego 1994 r. (pierwsza sesja) do 8 lutego 1996 r. (ósma, ostatnia sesja). Pierwszych pięć sesji poświęconych było tematyce małżeństwa i rodziny, pozostałe trzy – wnoszeniu poprawek do statutów diecezjalnych dotyczących powołań kapłańskich i misyjnych oraz katechizacji dzieci i młodzieży. W dniach 3-4 maja 1994 r. członkowie zespołu wzięli udział w I Archidiecezjalnym Spotkaniu Synodalnym jako jedna z sześciu analogicznych grup z terenu archidiecezji przemyskiej (obok Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Przemyślu, oraz parafii Bolestraszyc, Łańcuta – Fara, Sanoka – Posady Olchowskiej i Zręcina). Zespół zaprzestał swojej działalności w momencie zakończenia posługi ks. Kreisa w Brzozowie.

Bardzo piękną kartę w dziejach Duszpasterstwa Służby Zdrowia zapisał zespół charytatywny „Caritas”. W jego skład weszło sześć pielęgniarek – uczestniczek Grupy Biblijnej, później dołączyły jeszcze cztery inne osoby. Zespół objął swoją opieką ludzi starszych i samotnych (około 100 osób) z terenu miasta Brzozowa. W pierwszym roku działalności zorganizował dla nich śniadanie wielkanocne oraz Wigilię. Od 1996 r. zespół zmienił formy swej działalności, gromadząc środki finansowe na wykup lekarstw dla osób ubogich i potrzebujących oraz na paczki żywnościowe. Zespół organizuje też dla najmłodszych pacjentów „wizytę św. Mikołaja”, w trakcie której dzieci otrzymują słodycze lub drobne prezenty. 17 lutego 1995 r. członkowie zespołu przeprowadzili zbiórkę na rzecz ofiar wojny w Czeczenii. Zebraną sumę (90 zł) przesłano do Kurii Metropolitalnej w Przemyślu.

Ks. Piotr Kreis doskonale też rozumiał rolę mediów w działalności duszpasterskiej. Już w lutym 1993 r. podjął starania mające na celu zainstalowanie w szpitalu radiowęzła. Kilkakrotnie organizował zbiórki pieniężne na ten cel. W rezultacie 13 maja 1994 r. radiowęzeł zaczął działać, dzięki czemu chorzy, którzy nie byli w stanie o własnych siłach udać się do kaplicy, mogli uczestniczyć we wszystkich nabożeństwach tam odprawianych. Koszty zakupu potrzebnego sprzętu (wzmacniacz, głośniki, magnetofon, kable) pokryli pacjenci i personel szpitala oraz ówcześni wikariusze parafii brzozowskiej.

W styczniu 1994 r. ks. Piotr zainicjował też działalność Klubu Filmu Wartościowego. Ze składek pacjentów i personelu, a zapewne i własnych funduszy, zakupił telewizor i odtwarzacz video, nawiązał też kontakt z Katolickim Stowarzyszeniem Filmowym w Warszawie, skąd udało mu się wypożyczyć 90 filmów o tematyce religijnej. Były one wyświetlane codziennie od poniedziałku do soboty po Mszy Św.

Niezmiernie ważnym wydarzeniem w dziejach brzozowskiego Duszpasterstwa Służby Zdrowia była wizytacja kanoniczna Szpitalnego Duszpasterstwa Chorych dokonana 7 października 1994 r. przez nowego arcybiskupa metropolitę przemyskiego Józefa Michalika; hierarcha ten bowiem wkrótce po objęciu swego urzędu rozpoczął systematyczny objazd parafii, rektoratów oraz innych instytucji kościelnych (w tym kapelanii szpitalnych), chcąc szczegółowo zapoznać się ze stanem archidiecezji. W ramach wizytacji Ksiądz Arcybiskup odwiedził chorych na salach szpitalnych, spotkał się z lekarzami oraz niższym personelem medycznym, a także z członkami Grupy Biblijnej i Zespołu Charytatywnego. Arcypasterz bardzo wysoko ocenił zarówno pracę ks. Kapelana, jak i efekty działalności wspomnianych grup duszpasterskich.

Nadmienić wreszcie trzeba o organizowanych przez ks. Piotra spotkaniach opłatkowych. Spotkania te odegrały znaczącą rolę w integracji środowiska pracowników szpitala. Niezwykle śmiałą inicjatywą ks. Piotra Kreisa stanowił pomysł wzniesienia w pobliżu szpitala budynku kapelanii, która miałaby stanowić własność Kościoła i zabezpieczałaby na przyszłość księży posługujących w brzozowskiej placówce przed ewentualnością wypowiedzenia im służbowego mieszkania w pawilonie F przez dyrekcję szpitala. Projekt ten zapewne podjęty został pod wpływem niedobrych doświadczeń z przeszłości, bądź samego ks. Piotra, bądź innych kapelanów, stąd jego pragnienie uniezależnienia siebie i swoich następców w kwestii lokalu mieszkalnego od dobrej lub złej woli kierownictwa placówki. Kapelania miałaby zostać wzniesiona na sąsiadującej bezpośrednio z terenem szpitala parceli, należącej do Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP (starowiejskich), a podarowanej im jeszcze u schyłku lat czterdziestych XX w. przez ks. Józefa Bielawskiego. Budynek ten miał posiadać jedną kondygnację (bez podpiwniczenia i strychu) i mieścić dwa mieszkania (jedno dla aktualnego kapelana, drugie dla księdza-emeryta lub któregoś z chorych księży. Źródłem finansowania inwestycji miałyby być osobiste oszczędności ks. Piotra. Zwrócił się on w tej sprawie pismem z 18 stycznia 1994 r. do ks. abp. Józefa Michalika, otrzymał jednak odpowiedź odmowną; Ksiądz Arcybiskup uznał całe przedsięwzięcie za niecelowe.

17 sierpnia 1996 r. ks. Piotr Kreis zakończył posługę duszpasterską w brzozowskim szpitalu, pragnąc podjąć pracę wśród Polonii amerykańskiej (parafia św. Zygmunta w Chicago). Dał się poznać jako kapłan wielkiego formatu, pełen zapału i chęci działania, niesłychanie energiczny i skuteczny, wciąż poszukujący nowych, lepszych form i metod pracy duszpasterskiej, całym sercem oddany chorym oraz całej społeczności służby zdrowia. Na opróżnioną przez ks. Kreisa kapelanię brzozowskiego szpitala powołany został decyzją ks. abp. Michalika ks. Zdzisław Pokrywka, pracujący wcześniej m.in. w parafiach: Jedlicze, Zręcin, Baligród i Wołkowyja. Szczególnie zasłużył się jako proboszcz parafii Nowy Łupków, gdzie od podstaw zorganizował życie parafialne, wybudował plebanię i prowizoryczny kościół (notabene do dziś służący mieszkańcom Woli Michowej), walnie też przyczynił się do budowy szkoły. Swoją posługę w Brzozowie rozpoczął 18 sierpnia 1996 r. i pełnił ją pond dwa lata (do 15 grudnia 1998 r.). W swej pracy duszpasterskiej w szpitalu postawił na kontynuację dokonań swojego poprzednika – utrzymał ustalone przez ks. Kreisa, zarówno porządek Mszy Świętych, jak i harmonogram pracy kapelana oraz działalność grup działających dotychczas w ramach Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Na pierwszym spotkaniu z Zespołem Charytatywnym „Caritas” zaproponował zmianę profilu jego pracy – skoncentrowanie się na wykupywaniu lekarstw dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Pod jego opieką rozwinął swą działalność Klub Filmu Wartościowego; po dokonaniu przeglądu zasobów posiadanych videokaset podjęto decyzję o zakupie nowych. O ile poprzednio projekcje filmów miały charakter okazjonalny (uroczystości kościelne, wspomnienia świętych, rocznice ważnych wydarzeń z dziejów Polski), o tyle teraz odbywały się codziennie od poniedziałku do soboty po Mszy św. Jedna z członkiń klubu wzięła udział w ogólnopolskim spotkaniu katolickich klubów filmowych w Niepokalanowie. Uczestniczyło w nim pięćdziesiąt osób z terenu całego kraju. W ramach dwudniowego spotkania zaprezentowano filmy o formach i metodach pracy klubów filmowych, odbyły się te warsztaty robocze.

W ciągu 1997 r. ks. Zdzisław, przy wydatnej pomocy pielęgniarek H. Michalskiej i E. Pietryki, walnie przyczynił się do podniesienia komfortu wiernych nawiedzających kaplicę fundując nowe ławki w miejsce dotychczasowych krzeseł oraz dwa konfesjonały, przez co ks. Kapelan czy też inni okazjonalnie posługujący księża mogli sprawować sakrament pokuty również w kaplicy (przedtem tylko na salach szpitalnych lub w zakrystii). Bardzo owocną, lecz niestety krótką okazała się posługa ks. Zdzisława. Z powodu coraz poważniejszych problemów zdrowotnych musiał on zrezygnować z pracy w brzozowskim szpitalu 15 grudnia 1998 r. Obecnie przebywa w Dynowie, w tamtejszym Domu Opieki Społecznej jako kapłan-rezydent.

Po odejściu ks. Zdzisława Pokrywki ks. abp Michalik powierzył Szpitalne Duszpasterstwo Chorych w Brzozowie pieczy ks. Stanisława Waltera. Kapłan ten pracował wcześniej na parafiach w Gorzycach Tarnobrzeskich, Jarosławiu (par. Bożego Ciała), Przeworsku (par. Ducha Św.) oraz Rymanowie (par św. Stanisława Biskupa). Swoją posługę w Brzozowie rozpoczął 15 grudnia 1998 r. i pełni ją po dziś dzień. Nowy kapelan postawił sobie za cel kontynuację dokonań swoich poprzedników poprzez wspieranie i rozwój istniejących dotychczas grup duszpasterskich. Oczywiście naczelnym priorytetem posługi ks. Stanisława pozostawała opieka duszpasterska nad chorymi, a więc udzielanie sakramentów świętych, śpieszenie z pociechą duchową, świadczone o każdej porze dnia i nocy. Utrzymany został dotychczasowy, ustalony jeszcze przez ks. Kreisa, porządek dzienny pracy kapelana oraz terminy odprawiania Mszy Św. Nową praktyką liturgiczną stało się natomiast wprowadzenie przez ks. Kapelana trzygodzinnej adoracji Najświętszego Sakramentu w każdy czwartek (1500-1800) rozpoczynanej odmówieniem Koronki do Miłosierdzia Bożego. Ks. Walter niemal na samym początku swojej posługi wprowadził zwyczaj odprawiania w pierwszą środę miesiąca o godz. 1400 Mszy Świętej w intencji wszystkich aktualnie przebywających w szpitalu pacjentów oraz całego personelu medycznego. Część pracowników poszczególnych oddziałów i sekcji szpitala przygotowało oprawę liturgiczną Eucharystii (czytania mszalne, śpiew psalmu responsoryjnego, modlitwa wiernych, oprawa muzyczna). Sześć pielęgniarek z Oddziału Chirurgii Onkologicznej utworzyło scholę systematycznie wzbogacającą swym śpiewem nabożeństwa w kaplicy. Pozyskano też fisharmonię.

Szczególne ożywienie życia religijnego na terenie brzozowskiej placówki nastąpiło w roku 2000, obchodzonym w Kościele jako Rok Jubileuszowy – dwutysięczna rocznica urodzin Jezusa Chrystusa. Odtąd własne pielgrzymki zaczęło organizować Duszpasterstwo Służby Zdrowia. W lipcu 2000 roku personel Oddziału Wewnętrznego zorganizował trzydniową pielgrzymkę na trasie: Licheń – Częstochowa – Kraków. Jej program przewidywał codzienną Mszę Św., odprawienie Drogi Krzyżowej w Licheniu; w Częstochowie nawiedzenie kaplicy Matki Bożej i udział w Apelu Jasnogórskim, zaś w Krakowie zwiedzanie Wawelu (katedra, groby królewskie). Ostatnim punktem pielgrzymki było nawiedzenie Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie – Łagiewnikach i modlitwa przed cudownym wizerunkiem Pana Jezusa Miłosiernego i u grobu św. Faustyny Kowalskiej. Zaledwie miesiąc później (25 sierpnia) z brzozowskiego szpitala ruszyła kolejna, tym razem zorganizowana z wielkim rozmachem Jubileuszowa Pielgrzymka Duszpasterstwa Służby Zdrowia do Rzymu. Jej trasa wiodła przez Cieszyn – Bratysławę, Wiedeń, Padwę, Loreto, Wenecję, Rzym, Monte Cassino, Turyn. Głównym punktem pielgrzymki był oczywiście pobyt w Rzymie (29-30 sierpnia), gdzie uczestnicy przeszli przez Święte Drzwi Roku Jubileuszowego, nawiedzili grób św. Piotra oraz wzięli udział w audiencji ogólnej św. Jana Pawła II, któremu przekazana została kopia obrazu Matki Bożej Ognistej. Za ten dar Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej w osobie msgr. Pedro Lopeza Quintany przekazał na ręce ks. Kapelana specjalne podziękowanie oraz papieskie błogosławieństwo. Ważnymi momentami na trasie pielgrzymki były też: uczestnictwo we Mszy św. w kościele polskim na Kahlenbergu (Wiedeń), nawiedzenie sanktuarium Świętego Domu w Loreto, połączone ze Mszą św. odprawioną przez ks. Kapelana w kościele polskim pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa; oddanie czci polskim żołnierzom poległym w bitwie o Monte Cassino i spoczywających na tamtejszym cmentarzu, wreszcie pobyt w Turynie, na który złożyło się nawiedzenie Całunu Turyńskiego i Msza św. w kościele Ojców Franciszkanów. Oprócz punktów programu mających charakter wybitnie religijny (dodać tu należy nawiedzenie Bazyliki św. Franciszka w Asyżu orz św. Antoniego w Padwie) były też inne typowo turystyczne (zwiedzanie Kaplicy Sykstyńskiej, Koloseum i katakumb). 23 września, zaledwie po 20 dniach od zakończenia pielgrzymki do Rzymu, czterdzieści osób spośród personelu szpitala wzięło udział w Jubileuszowej Pielgrzymce Pracowników Służby Zdrowia do Kalwarii Pacławskiej: organizatorem i przewodnikiem pielgrzymów brzozowskich był ks. Stanisław Walter. Uczestnicy odprawili Drogę Krzyżową, wzięli udział we Mszy Świętej odprawionej pod przewodnictwem ks. bp. Bolesława Taborskiego oraz wysłuchali konferencji prof. Wandy Półtawskiej.

Miesiąc później (20-22 października) grupa pracowników naszego szpitala wraz z ks. Kapelanem uczestniczyła w rekolekcjach dla służby zdrowia archidiecezji przemyskiej, organizowanych przez Ośrodek Kultury i Formacji Chrześcijańskiej w Jarosławiu. Przewodniczył im ks. dr Zbigniew Głowacki – kapelan szpitala im. św. Jana Pawła II w Krośnie. Tematem przewodnim rekolekcji była kwestia „Czy służba zdrowia po reformie (chodzi tu o znaczące przeobrażenie w polskiej służbie zdrowia przeprowadzone w 1999 r. przez rząd Jerzego Buzka – przyp. aut.) służy zdrowiu i życiu człowieka?”.